Zes vluchtelingenorganisaties roepen op tot een humane overheid, naar aanleiding van het rapport Ongehoord. Onrecht in het vreemdelingenrecht. Over dezelfde misstanden bij de IND als bij de Belastingdienst:
Als hulporganisaties voor ongedocumenteerden hebben wij ook met dubbele gevoelens naar de toeslagenaffaire gekeken. Net als de auteurs van Ongehoord. Onrecht in het vreemdelingenrecht, merken ook wij dagelijks hoe hulpbehoevende individuen vermalen worden door de ondoorgrondelijke procedures van de IND. Ongedocumenteerden die bij voorbaat als leugenaars worden gezien, die onmiskenbaar nergens heen kunnen en toch niet mogen blijven.
Voor de zoveelste keer worden talkshowtafels gebruikt als wanhoopspoging om hardvochtig beleid te doorbreken. #Jacobblijfthier, want Jacob en zijn moeder kunnen toch niet naar het voor hen onbekende Armenië? En dat Sofia en Najoua in Amsterdam thuishoren, dat ziet, behalve de rechter, nu ook burgemeester Halsema in. Maar de IND houdt vol, en dat geldt niet alleen voor deze mediagenieke jongeren. Organisaties in heel Nederland begeleiden mensen met psychische, verstandelijke en medische problemen, ouderen, staatlozen, mensen die jarenlang op straat leven, allemaal juridische casussen zonder eind.
Voorheen was er voor hen heel soms de discretionaire bevoegdheid. Daarmee kon de staatssecretaris toch nog een uitzondering maken als dit vanwege schrijnende omstandigheden noodzakelijk werd geacht. Dat gebeurde zo’n honderd keer per jaar. De discretionaire bevoegdheid werd in 2019 afgenomen van de staatssecretaris. Vanaf nu heeft de IND zelf die macht om uitzonderingen te maken, maar alleen tijdens de eerste procedure. In 2020 werd deze bevoegdheid dan ook nog maar vier keer toegepast.
Maar er gebeurde de laatste jaren ook iets hoopvols. In de pilot ‘Landelijke Vreemdelingen Voorziening’ (LVV) werd aan een groep ongedocumenteerden in vijf steden opvang en begeleiding gegeven, waarbij alle partijen (gemeente, organisaties, IND, DT&V) samenwerkten om oplossingen te vinden. Ondanks opstartperikelen en pandemie werden in sommige gevallen zo al uitkomsten gevonden voor mensen die voorheen jarenlang tussen wal en schip leefden. Helaas bleek het mandaat van de ambtenaren die in het overleg aanschoven vaak te klein, waardoor heel veel deelnemers aan de LVV nog steeds geen verblijfsvergunning hebben en nog steeds niet terug kunnen. Het praktisch wegvallen van de eerdergenoemde discretionaire bevoegdheid hielp daar niet bij.
Daarom onze oproep aan de formerende partijen, want dit is het moment. Zet de LVV door en zorg dat het een oplossingenmachine wordt voor vastgelopen casussen. Breng de discretionaire bevoegdheid onder bij een onafhankelijke partij, zodat voor schrijnende situaties weer uitzonderingen gemaakt kunnen worden. En evalueer bestaande regelingen voor wie buiten eigen schuld niet terug kan keren, staatloos of ernstig ziek is, want al lijken dat goede wetten, ze doen zelden hun werk. Alleen dan kan de LVV het gebrekkige migratiebeleid herstellen. In plaats van strikte uitvoering van ondoorgrondelijke procedures, hebben ongedocumenteerden oplossingen nodig. Geef ongedocumenteerden weer een kans, door de LVV uit te breiden naar heel Nederland en ruimere toelatingscriteria te hanteren.
De aandacht en steun die mensen als Mauro, Nemr, Lili en Howick en nu Jacob steeds weer krijgen, toont aan dat er maatschappelijke steun is voor verandering. Maar er is ook politiek draagvlak. Zo pleit D66 in haar verkiezingsprogramma voor een adviserende commissie voor schrijnende gevallen. Ook de PVDA, SP, GL, PVDD, CU en BIJ1 hebben zich voor de terugkeer van de discretionaire bevoegdheid uitgesproken. De komende weken zullen we zien hoezeer deze partijen echt werk willen maken van een humane overheid.
Eindelijk lijkt het in Den Haag in te dalen dat de mens weer centraal moet staan en soms beschermd moet worden tegen uitvoerende instanties. Wij weten dat dat bij uitstek geldt voor het migratiebeleid, waarin wantrouwen vanuit de overheid net zo vanzelfsprekend is geworden als medelijden aan de talkshowtafels. Alleen boven de tafels waaraan LVV-partners aanschuiven heerst, behalve machteloosheid, soms een andere stemming, die we moeten koesteren. De wens om oplossingen te zoeken voor mensen die vastzitten.
Auteurs:
Katja van Nimwegen, communicatie en toekomst oriëntatie Stichting ROS
Anne van Schaik, algemeen coördinator ASKV/Steunpunt Vluchtelingen
Rian Ederveen, coördinator Stichting Los
Anneke Boerma, coördinator Stichting Seguro
Rana van den Burg, Sociaal Juridisch Medewerker SNDVU
Anoeshka Gehring, coördinator Stichting Vluchtelingen in de Knel